1. PODSTAWY PRAWNE OCHRONY PRACY KOBIET

Kobiety w niektórych dziedzinach są dominującą grupą pracowniczą. Jednocześnie odgrywają w społeczeństwie ważną rolę ze względu na swoją funkcję macierzyńską i związaną z tym odmienność biologiczną. Powoduje to konieczność zapewnienia kobietom pracującym szczególnej ochrony zdrowia oraz warunków do wychowania dzieci. Dotyczy to w sposób szczególny okresu ciąży, porodu i macierzyństwa.

Zagadnienia ochrony pracy kobiet regulują następujące przepisy:

• Kodeks pracy (dział VIII),

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią (poz. 796)

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 1139).

Akty prawne mające na celu ochronę pracy kobiet uwzględniają w szczególności:

• ochronę stosunku pracy kobiet w ciąży i w okresie urlopu macierzyńskiego,

• zakaz zatrudniania kobiet w ciąży i opiekujących się dziećmi w wieku do czterech lat w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, a także delegowania ich poza stałe miejsce pracy,

• zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im wzbronionych - szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia,

• uprawnienia służące do zapewnienia właściwej opieki dziecku (urlop macierzyński i urlop wychowawczy, przerwy na karmienie dziecka, inne zwolnienia z pracy).

2. PRACE NIEBEZPIECZNE, UCIĄŻLIWE LUB SZKODLIWE DLA ZDROWIA KOBIET W CIĄŻY I KARMIĄCYCH DZIECKO PIERSIĄ

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży ikobiet karmiących dziecko piersią, określa rodzaje takich prac, do których zaliczane są:

• prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym w tym ręcznym transportem ciężarów,

• prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym,

• prace w narażeniu na hałas lub drgania,

• prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz oraz promieniowania jonizującego

• prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu,

• prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,

• prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych,

• prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi.

3. OCHRONA STOSUNKU PRACY KOBIET W CIĄŻY I W OKRESIE URLOPU MACIERZYŃSKIEGO

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba, że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez okresu wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy. Przepisu tego nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym nie przekraczającym jednego miesiąca.

Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Przepisu tego nie stosuje się do umowy zawartej na czas określony w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności.

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy, wypowiedzenia umowy o pracę przez kobietę, rozwiązania umowy na mocy porozumienia stron oraz z winy kobiety - z przyczyn przez nią zawinionych.

W razie rozwiązania umowy o pracę z kobietą na jej wniosek lub na mocy porozumienia stron, musi istnieć pewność, że kobieta świadomie godzi się na rozwiązanie umowy, znając swój stan. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę.

Pytania sprawdzające:

1. Jakie przepisy regulują ochronę pracy kobiet?

2. Jakie prace są uciążliwe i niebezpieczne dla kobiet?

3. Kiedy pracodawca może wypowiedzieć albo roozwiązać umowę o pracy z kobietą w ciąży?